شرایط و ویژگی های ولی فقیه
شرایط و ویژگیهای ولی فقیه
۱) علم ( فقاهت در دین ) :
یکی از شرایط ولی فقیه این است که بتواند مسائل و احکام اسلامی را از منابع آن ( کتاب - سنت-عقل و اجماع ) با بکار بردن معیارها و روشهای تخصصی - استنباط نماید و در شناخت اسلام پیرو و مقلد دیگران نباشد به تعبیر دیگر مجتهد فقیه و صاحب نظر در مسائل اسلامی باشد.
هر عقل سلیمی حکم می کند که عالم بر جاهل مقدم است به خصوص در نظامی که بر مبنای ارزشها و اصول مکتبی و اسلامی بنا شده باشد و ملتی اراده کرده است حکومتی با عقیده و مکتب خود داشته باشد شخصی که می خواهد اداره امور این جامعه مکتبی را عهده دار باشد باید از بینش وسیع و عام کافی نسبت به احکام قوانین مقرارات و اصول آن مکتب بر خوردار باشد و این موضوع از بدیهیات عقلی است.
حضرت علی ع می فرماید: « ایهاالناس ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلمهم با مر الله فیه » ( نهج البلاغه فیض الاسلام خطبه ۱۷۲ص۵۵۸ ) ای مردم ! سزاوارترین مردم به امر خلافت توانا ترین آنان به آن و دانا ترین آنها نسبت به دستورات خداوند در امور مربوط به حکومت است.
امام صادق ع نیز به مردم دستور می دهدکه کسی را حاکم و متصدی امور جامعه قرار دهند که دارای این ویژگی ها باشد :...
الف ) احادیث ما را روایت کند : یعنی به منابع فقه اسلامی که از مهم ترین آنها آیات قران کریم و احادیث ائمه است آگاه باشد.
ب ) اهل نظر و رای در حلال و حرام باشد : یعنی قوه استنباط احکام شرعی را داشته باشد.
ج ) عارف به احکام باشد: یعنی آگاهی ( و احاطه ) کامل به احکام اسلامی از دید اهل بیت داشته باشد. ( اصول کافی ج۱ص۵۴).
ویژگیهایی که در سخن آنحضرت ذکر شد همان فقاهت در دین است و کسی که واجد این ویژگیهاست از او به مجتهد و فقیه تعبیر می شود.
۲) عدالت و تقوا :
عدالت ملکه ای نفسانی است که شخص عادل را از ارتکاب گناهان کبیره و اصرار بر گناهان صغیره باز می دارد و نیز مانع ارتکاب اعمالی می شود که از نظر عرف بر بی تفاوتی و بی مبالاتی ( خلاف مروت ) دلالت می کند.
از نظر عقل سلیم سپردن امور مسلمانان بدست شخصی که توانایی پرهیز از گناه و ستم را ندارد و ممکن است به کار های زشت و ناپسنددست بزند محکوم و مردود است. از طرف دیگر یکی از وظایف مهم حاکم اسلامی گسترش عدالت در جامعه است و اگر خود او فاقد عدالت باشد از نظر عقلی محال است بتواند این وظیفه خطیر را انجام دهد زیرا فاقد کمال نمی تواند کمال آفرین باشد. قران کریم می فرماید: « و اذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما قال و من ذریتی قال لا ینال عهدی الظالمین » ( بقره : ۱۲۴) هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود و او به خوبی از عهده این آزمایشات بر آمد . خداوند به او فرمود : من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم . ابراهیم عرض کرد : از دودمان من ( نیز امامانی قرار بده ! ) خداوند فرمود : پیمان من به ستمکاران نمی رسد( و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند شایسته مقام امامت و رهبری هستند).
کمترین استفاده ای که از این آیه می شود این است که امامت و رهبری به فرد ظالم نمی رسد و فقط افراد عادل - وارسته و با تقوا می توانند عهده دار آن باشند.
از دیگر شرایط ولی فقیه داشتن تقوا است. حاکمی که در راس این جامعه قرار می گیرد باید آراسته به اخلاق اسلامی و متقی باشد چرا که در این جامعه قرار می گیرد باید آراسته به اخلاق اسلامی و متقی باشد چرا که در این صورت اشخاص با اخلاص و مدیران متقی را در راس امور و ارگانها قرار داده جامعه را بسوی اخلاق و معنویت سوق می دهد. تاثیری که دولتمردان بویژه شخص رهبر و حاکم اسلامی بر روی اخلاق مردم دارد بیش از هر کس دیگری است تا آنجا که رسول گرامی اسلام ص می فرماید : « الناس بامرائهم اشبه منهم بآبائهم » ( مردم به رهبرانشان شبیه ترند تا به پدرانشان ) .
۳ ) حسن تدبیر و مدیریت :
از دیگر شرایط و صفات ولی فقیه بر خورداری از تدبیر - عاقبت اندیشی و آینده نگری است. اگر فقیهی که حاکم جامعه اسلامی است از تدبیر بر خوردار نباشد و نتواند در زمینه های مختلف برنامه ریزی کند - طرح بدهد و عاقبت اندیشی و آینده نگری نماید از عهده رهبری بر نخواهد آمد و کشتی جامعه را در گرداب حوادث و طوفانها غرق خواهد نمود.
بدیهی است که لازمه تدبیر و دور اندیشی داشتن بینش صحیح سیاسی و اجتماعی است تا حوادث و رویدادهای داخل امت اسلام و نیز جهانی را به خوبی تحلیل نمایدو با ترفند های مختلف دشمنان اسلام و سیاستها و اصول حاکم بر روابط پیچیده بین المللی بر خوردی مناسب داشته باشد. امام جعفر صادق ع می فرماید : ( اصول کافی ج ۷۸ ص ۴۶ تهران )کسی که به زمانه خویش آگاهی دارد اشتباهات بر او هجوم نمی آورد.
از جمله شرایط ولایت فقیه اینست که مدیری توانا و مقتدر باشد و توانیی و قدرت کافی اعم از توانایی های جسمی - روحی- قوت و اراده و قاطعیت در تصمیم گیری و ... را جهت اداره امور جامعه داشته باشد.
۴) شجاعت و قاطعیت :
ولی فقیه باید شخصی شجاع و نترس باشد و جز خداوند از هیچ قدرت دیگری هراسی بدل راه ندهد و مرعوب قدرتهای پوشالی استکبار نگردد تا بتواند با هر دولتی که به صلاح امت اسلامی است رابطه بر قرار نماید و یا قطع رابطه کند و در صورت حمله به کشور اسلامی شجاعانه در مقابل مهاجم بایستد و از اسلام و سرزمین اسلامی دفاع کند. حاکم شجاع و نترس می تواند استعدادهای درونی جامعه را شکوفا نماید و کشور و جامعه ای مقتدر و مستقل از سیاستهای بیگانگان بسازد.
از دیگر ویژگیهای ولی فقیه قاطعیت در اجرای احکام و فرامین الهی است . ولی فقیه هر گاه تکلیف را تشخیص داد و امری را به مصلحت نظام اسلامی دانست باید برای انجام آن تصمیم جدی بگیرد و بر اجرای آن پافشاری نماید و هیاهوی دوستان بز دل و تهدید و تطمیع دشمنان مغرض در تصمیم او خللی ایجاد ننماید. اگر رهبر جامعه اسلامی دارای قاطعیت و ثبات نظر نباشد بی توجهی و لا قیدی ها در جامعه رسوخ می کند و اجرای احکام اسلامی به تعطیلی کشانده خواهد شد. فساد های آشکار و پنهان جامعه اسلامی را استحاله و اطاعت پذیری مردم از رهبری را دچار شک و تردید خواهد نمود.
۵ ) پاک و منزه بودن از صفات نا پسند :
ولی فقیه باید از صفات رذیله ای همچون بخل- حسد- خشونت - طمع و سازشکاری پاک و منزه باشد زیرا این صفات پیامدهای منفی و سوئی در پی دارد که در کلام گهر بار علی ع به آنها اشاره شده است :
... جایز نیست برای کسی که حاکم بر ناموس و جان و مال مردم است و اموال عمومی و پیشوایی - ولایت و حکومت بر مردم را در دست دارد « بخیل » باشد که در آن صورت به اموال آنان چشم طمع می دوزد و نه « نا آگاه و جاهل » که با نادانی خود آنها را به گمراهی سوق دهد و نه « جفا کار و ستمگر » که با ستم خود با آنان قطع رابطه نماید و نه « ترسنده از تغییر ایام » که در آن صورت عده ای را بخود نزدیک و عده ای دیگر را طرد نماید. و نه « رشوه خواردر قضاوت » که حقوق را پایمال و حکم شرع را بیان ننماید و نه « تعطیل کننده سنت » باشد که امت را بسوی هلاکت بکشاند. (نهج البلاغه فیض الاسلام خطبع ۱۳۱ص۴۰۷)
منبع:
http://www.lailatolgadr.net/
۱) علم ( فقاهت در دین ) :
یکی از شرایط ولی فقیه این است که بتواند مسائل و احکام اسلامی را از منابع آن ( کتاب - سنت-عقل و اجماع ) با بکار بردن معیارها و روشهای تخصصی - استنباط نماید و در شناخت اسلام پیرو و مقلد دیگران نباشد به تعبیر دیگر مجتهد فقیه و صاحب نظر در مسائل اسلامی باشد.
هر عقل سلیمی حکم می کند که عالم بر جاهل مقدم است به خصوص در نظامی که بر مبنای ارزشها و اصول مکتبی و اسلامی بنا شده باشد و ملتی اراده کرده است حکومتی با عقیده و مکتب خود داشته باشد شخصی که می خواهد اداره امور این جامعه مکتبی را عهده دار باشد باید از بینش وسیع و عام کافی نسبت به احکام قوانین مقرارات و اصول آن مکتب بر خوردار باشد و این موضوع از بدیهیات عقلی است.
حضرت علی ع می فرماید: « ایهاالناس ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلمهم با مر الله فیه » ( نهج البلاغه فیض الاسلام خطبه ۱۷۲ص۵۵۸ ) ای مردم ! سزاوارترین مردم به امر خلافت توانا ترین آنان به آن و دانا ترین آنها نسبت به دستورات خداوند در امور مربوط به حکومت است.
امام صادق ع نیز به مردم دستور می دهدکه کسی را حاکم و متصدی امور جامعه قرار دهند که دارای این ویژگی ها باشد :...
الف ) احادیث ما را روایت کند : یعنی به منابع فقه اسلامی که از مهم ترین آنها آیات قران کریم و احادیث ائمه است آگاه باشد.
ب ) اهل نظر و رای در حلال و حرام باشد : یعنی قوه استنباط احکام شرعی را داشته باشد.
ج ) عارف به احکام باشد: یعنی آگاهی ( و احاطه ) کامل به احکام اسلامی از دید اهل بیت داشته باشد. ( اصول کافی ج۱ص۵۴).
ویژگیهایی که در سخن آنحضرت ذکر شد همان فقاهت در دین است و کسی که واجد این ویژگیهاست از او به مجتهد و فقیه تعبیر می شود.
۲) عدالت و تقوا :
عدالت ملکه ای نفسانی است که شخص عادل را از ارتکاب گناهان کبیره و اصرار بر گناهان صغیره باز می دارد و نیز مانع ارتکاب اعمالی می شود که از نظر عرف بر بی تفاوتی و بی مبالاتی ( خلاف مروت ) دلالت می کند.
از نظر عقل سلیم سپردن امور مسلمانان بدست شخصی که توانایی پرهیز از گناه و ستم را ندارد و ممکن است به کار های زشت و ناپسنددست بزند محکوم و مردود است. از طرف دیگر یکی از وظایف مهم حاکم اسلامی گسترش عدالت در جامعه است و اگر خود او فاقد عدالت باشد از نظر عقلی محال است بتواند این وظیفه خطیر را انجام دهد زیرا فاقد کمال نمی تواند کمال آفرین باشد. قران کریم می فرماید: « و اذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما قال و من ذریتی قال لا ینال عهدی الظالمین » ( بقره : ۱۲۴) هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود و او به خوبی از عهده این آزمایشات بر آمد . خداوند به او فرمود : من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم . ابراهیم عرض کرد : از دودمان من ( نیز امامانی قرار بده ! ) خداوند فرمود : پیمان من به ستمکاران نمی رسد( و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند شایسته مقام امامت و رهبری هستند).
کمترین استفاده ای که از این آیه می شود این است که امامت و رهبری به فرد ظالم نمی رسد و فقط افراد عادل - وارسته و با تقوا می توانند عهده دار آن باشند.
از دیگر شرایط ولی فقیه داشتن تقوا است. حاکمی که در راس این جامعه قرار می گیرد باید آراسته به اخلاق اسلامی و متقی باشد چرا که در این جامعه قرار می گیرد باید آراسته به اخلاق اسلامی و متقی باشد چرا که در این صورت اشخاص با اخلاص و مدیران متقی را در راس امور و ارگانها قرار داده جامعه را بسوی اخلاق و معنویت سوق می دهد. تاثیری که دولتمردان بویژه شخص رهبر و حاکم اسلامی بر روی اخلاق مردم دارد بیش از هر کس دیگری است تا آنجا که رسول گرامی اسلام ص می فرماید : « الناس بامرائهم اشبه منهم بآبائهم » ( مردم به رهبرانشان شبیه ترند تا به پدرانشان ) .
۳ ) حسن تدبیر و مدیریت :
از دیگر شرایط و صفات ولی فقیه بر خورداری از تدبیر - عاقبت اندیشی و آینده نگری است. اگر فقیهی که حاکم جامعه اسلامی است از تدبیر بر خوردار نباشد و نتواند در زمینه های مختلف برنامه ریزی کند - طرح بدهد و عاقبت اندیشی و آینده نگری نماید از عهده رهبری بر نخواهد آمد و کشتی جامعه را در گرداب حوادث و طوفانها غرق خواهد نمود.
بدیهی است که لازمه تدبیر و دور اندیشی داشتن بینش صحیح سیاسی و اجتماعی است تا حوادث و رویدادهای داخل امت اسلام و نیز جهانی را به خوبی تحلیل نمایدو با ترفند های مختلف دشمنان اسلام و سیاستها و اصول حاکم بر روابط پیچیده بین المللی بر خوردی مناسب داشته باشد. امام جعفر صادق ع می فرماید : ( اصول کافی ج ۷۸ ص ۴۶ تهران )کسی که به زمانه خویش آگاهی دارد اشتباهات بر او هجوم نمی آورد.
از جمله شرایط ولایت فقیه اینست که مدیری توانا و مقتدر باشد و توانیی و قدرت کافی اعم از توانایی های جسمی - روحی- قوت و اراده و قاطعیت در تصمیم گیری و ... را جهت اداره امور جامعه داشته باشد.
۴) شجاعت و قاطعیت :
ولی فقیه باید شخصی شجاع و نترس باشد و جز خداوند از هیچ قدرت دیگری هراسی بدل راه ندهد و مرعوب قدرتهای پوشالی استکبار نگردد تا بتواند با هر دولتی که به صلاح امت اسلامی است رابطه بر قرار نماید و یا قطع رابطه کند و در صورت حمله به کشور اسلامی شجاعانه در مقابل مهاجم بایستد و از اسلام و سرزمین اسلامی دفاع کند. حاکم شجاع و نترس می تواند استعدادهای درونی جامعه را شکوفا نماید و کشور و جامعه ای مقتدر و مستقل از سیاستهای بیگانگان بسازد.
از دیگر ویژگیهای ولی فقیه قاطعیت در اجرای احکام و فرامین الهی است . ولی فقیه هر گاه تکلیف را تشخیص داد و امری را به مصلحت نظام اسلامی دانست باید برای انجام آن تصمیم جدی بگیرد و بر اجرای آن پافشاری نماید و هیاهوی دوستان بز دل و تهدید و تطمیع دشمنان مغرض در تصمیم او خللی ایجاد ننماید. اگر رهبر جامعه اسلامی دارای قاطعیت و ثبات نظر نباشد بی توجهی و لا قیدی ها در جامعه رسوخ می کند و اجرای احکام اسلامی به تعطیلی کشانده خواهد شد. فساد های آشکار و پنهان جامعه اسلامی را استحاله و اطاعت پذیری مردم از رهبری را دچار شک و تردید خواهد نمود.
۵ ) پاک و منزه بودن از صفات نا پسند :
ولی فقیه باید از صفات رذیله ای همچون بخل- حسد- خشونت - طمع و سازشکاری پاک و منزه باشد زیرا این صفات پیامدهای منفی و سوئی در پی دارد که در کلام گهر بار علی ع به آنها اشاره شده است :
... جایز نیست برای کسی که حاکم بر ناموس و جان و مال مردم است و اموال عمومی و پیشوایی - ولایت و حکومت بر مردم را در دست دارد « بخیل » باشد که در آن صورت به اموال آنان چشم طمع می دوزد و نه « نا آگاه و جاهل » که با نادانی خود آنها را به گمراهی سوق دهد و نه « جفا کار و ستمگر » که با ستم خود با آنان قطع رابطه نماید و نه « ترسنده از تغییر ایام » که در آن صورت عده ای را بخود نزدیک و عده ای دیگر را طرد نماید. و نه « رشوه خواردر قضاوت » که حقوق را پایمال و حکم شرع را بیان ننماید و نه « تعطیل کننده سنت » باشد که امت را بسوی هلاکت بکشاند. (نهج البلاغه فیض الاسلام خطبع ۱۳۱ص۴۰۷)
منبع:
http://www.lailatolgadr.net/
رزمنده ای كـه در فـضای سایبر می جنـگی بـرای فـشردن كلیدهای كامپیوتر وضـو بگیر و بـا نیـت قربه الی الله مطلب بنویس.بدانكه تو مصداق و مارَمَیت اِذ رَمَیت ... هستی .تو در شبهای تـاریك جبهه سایبری از میدان مین گناه عبور میكنی مراقب باش،به شهدا تمسك كن بصیرتت را بالا ببر كه تركش نخوری...رابطه خودت را با خدا زیاد كن...با اهل بیت یكی شو و در این راه گوش به فرمان آنها باش.